VISUAL BASİC İLE PROGRAMALAYA GİRİŞ

Visual Basic programlama dilinin en önemli özelliklerinden biri programın ekran tasarımını kodlama ile değil bir resim çiziyormuş gibi rahatça yapılabilmesidir. Şimdi ekran tasarımının yani form tasarımının nasıl yapıldığını görelim.

2.1.Form Tasarımı

Programlarda kullanılabilecek standart işlemler birer kontrol olarak tasarlanmış ve programcının kullanımına sunulmuştur. Örneğin personel ile ilgili bilgilerin girileceği bir programda personelin adı, doğum yeri, doğum tarihi gibi bilgiler için birer boş kutu (Textbox), kullanıcının ne yapması gerektiğini belirten yazılar (Label kutusu), Mesleğini seçmesi için hazır olarak daha önceden girilmiş mesleklerden birini seçme imkanı sağlayacak aşağı doğru açılan bir liste (ComboBox), programlardan çıkmak için veya kaydetmek için gerekli komut düğmeleri (Command Button), mevcut personellerin listesini gösterecek bir liste kutusu programda bulunabilecek seçeneklerdendir. İşte bu tip işleri yapmak için hazır kontrollerimiz bulunmaktadır. Bunları uygun şekillerde ekrana yerleştirerek kolayca programımızın ekranını tasarlayabiliriz.

Form üzerindeki kontrolleri oluşturmak için Toolbox kutusunda bulunan kontrollerden seçerek form üzerine çizmeniz gerekir. Şimdi Şekil 2.1'deki formu oluşturmaya çalışalım

Şekil 2.1 : Tasarlanan Form

Formumuzu bu şekilde oluşturduktan sonra Label1, Label2, Command1 yerine bunların açıklamalarını yazmamız gerekir. Bu işlemleri program kodları ile değil de nesnelere ait properties penceresindeki özellikleri kullanarak yapabiliriz. Şimdi Label1 nesnesini seçelim ve Şekil 2.2'deki properties penceresine bakalım. Properties penceresinin aktif (seçili) durumdaki nesnenin özelliklerini listelediğini biliyorduk.

Şekil 2.2 : Properties penceresi

Properties penceresinde, sol tarafta gördüğünüz Alignment, Autosize gibi kelimelere properties yani özellikler diyoruz. Sağ tarafındaki 0-left, Justfy, false gibi yazılarda bu özelliğin şu anki değerini göstermektedir. Her nesnenin farklı ve ortak özellikleri vardır. Şimdi bu özelliklerin etkisini görmek için Caption yazan özelliğin karşısındaki Label1 kelimesi yerine Adı Soyadı kelimesini yazın, aynı şeyin formunuzun üzerindeki Label1 üzerine de yazıldığını göreceksiniz. İşte Caption özelliği ile kutuların önündeki Labellere gerekli açıklamalar bu şekilde yazdırılacaktır. Bu özelliği, form üzerindeki diğer Label, Command Button ve Forma da uyguladıktan sonra Şekil 2.3'de verilen ekran görüntüsünü aldım.

Şekil 2.3 : Tasarlanmış Form

ComboBox kutusunda bir kaç tane meslek gösterilmesini sağlamamız gerekiyor. Bu işi Caption özelliği ile değil, ComboBox'un List özelliği ile yapacağız. Bu kutuda şu mesleklerin bulunmasını isteyelim: Programcı, Doktor, Muhasebeci, Mühendis, İşletmeci, işçi.

Şekil 2.4 : ComboBox Liste kutusuna değer girişi

Bunu yapmak için, ComboBox1 nesnesini seçip properties penceresinin List özelliğinin üzerine gelmeliyiz ve açılan List kutusuna Şekil 2.4'de görüldüğü gibi bu meslek isimlerini yazmalıyız. İsimleri girerken bir alt satıra geçmek için Ctrl+Enter tuşlarını kullanmamız gerekir. Personele ait bu meslekleri pencereye girdikten sonra Entere basın. Artık programımızın ekran tasarımı hazır. Henüz hiçbir kod yazmadan programımızı çalıştıralım. Programı çalıştırmak için Run menüsünden Start seçeneğini kullanabilirsiniz veya doğrudan F5 tuşuna basabilirsiniz. Aşağıdaki (Şekil 2.5) ekran görüntüsünü, programı çalıştırdıktan sonra aldım.

Şekil 2.5 : Programın çalışması sırasında alınan ekran görüntüsü

 

Artık tasarım ortamında değil çalışma ortamındasınız. Şimdi programdaki kutulara yazı yazmayı, birinden kopyalayıp diğerine yapıştırmayı ve formu boyutlandırmayı deneyin. Hiçbir kod olmadığı halde bu işlemleri yapabildiğinizi göreceksiniz. Ancak komut düğmeleri henüz çalışmıyor. Bunlar için kod yazmamız gerekiyor.

2.2.Kod Yazma

Önce en kolay olanını yazalım. Çıkış için gerekli olan kodu yazalım. Kodu herhangi bir yere değil o nesne üzerinde yapılabilecek değişik işlemlere göre ilgili yere yazmamız gerekir. Örneğin mouse düğme üzerinden geçerken bir mesaj vermek istiyorsak, bunu o komut düğmesinin MouseMove olayına yazmamız gerekir. Biz, düğme tıklanınca programın sona ermesini istediğimiz için kodumuzu Click olayına yazacağız. Bu olay alt programına ulaşmak için iki yöntem var. Birincisi, varsayılan olaylara ulaşmak için o düğmeyi çift tıklamanız gerekir. Komut düğmesini çift tıklarsanız, Şekil 2.6'da verilen kod sayfasına geçersiniz ve düğmenin Click olayına gidersiniz:

Şekil 2.6 : Düğme üzerine çift tıkladıktan sonra alınan ekran görüntüsü

Diğer olaylara ulaşmak için ise kod penceresinin sağ üst köşesindeki kutuyu (Procedure kutusu) kullanacağız. Şekil 2.7'de kullanılabilecek olayların listesini görmektesiniz.

Şekil 2.7 : Kullanılabilecek olayların listesi

Üzerine Çıkış yazdığımız düğme üzerinde çift tıklarsak o düğmenin Click olayına ulaşırız. Kod yazmamız için Şekil 2.8'de verilen pencere gelecektir. Şu anda Command3 nesnesinin Click olayına gerekli kodu yazabiliriz. Sub-End Sub bloğu arasına, programdan çıkmak için gerekli olan End komutu yazılır. Artık programımız çalıştırıldığında, çıkış düğmesine basılması halinde programdan çıkılır.

 

 

 

Şekil 2.8 : Çıkış düğmesine ait kod sayfası

Şimdi de Ekleme düğmesi seçildiğinde personelin adını listeye eklemek için gerekli kodu yazalım. Text1 içine eklenen adı öğrenmek için Text1 nesnesinin Text özelliğini kullanacağız. Label, Command ve Form gibi kullanıcının giriş yapamadığı nesnelerin, üzerlerindeki yazıyı Caption özelliği belirlerken, Text kutusu gibi kullanıcının değiştirebildiği nesnelerin içerisindeki yazıyı ise Text özelliği belirler.

Text kutusuna girilen ismi listeye eklemek için Liste kutusunun AddItem özelliğini kullanacağız. Üzerine Ekle yazdığımız komut düğmesini çift tıklayarak, gelen kod ekranının Sub-End Sub bloğu arasına List1.AddItem Text1.Text ifadesini yazarız (Şekil 2.9).

Şekil 2.9 : Ekle düğmesine ait kod sayfası

Artık ekleme düğmesi de çalışıyor. Son olarak Sil düğmesi ile listeden seçilen personeli listeden çıkarmak isteyelim.

Listeden bir elemanı silmek için, Liste kutusunun RemoveItem özelliğini, hangi elemanın seçili olduğunu öğrenmek için de ListIndex özelliğini kullanacağız. Şimdi Command2 nesnesinin Click olayına Şekil 2.10'daki kodu yazalım:

Şekil 2.10 : Sil düğmesine ait kod sayfası

Bu projemizin silme kısmını da tamamladıktan sonra, projemizi çalıştıralım ve bir kaç tane kayıt girerek, bunları Ekle düğmesi ile Şekil 2.11'deki gibi Liste kutusuna ekleyelim.

Şekil 2.11 : Programın çalışması sırasındaki ekran görüntüsü

Böylece bir programın ekranının (formunun) nasıl tasarlanacağını, form üzerindeki özelliklerin (properties) nasıl değiştirileceğini ve gerekli kodu hangi olaylara (Events) nasıl yazacağımızı öğrenmiş olduk.